Vuurtoren J.C.J. van Speijk

Vuurtorens spreken bij mensen mateloos tot de verbeelding: mensen zien dan beelden voor zich van wanhopige schippers die in vroegere tijden hun boten langs gevaarlijke kliffen moesten sturen waarbij ze zich gelukkig konden richten op vuurtorens. Tegenwoordig zijn zeeschepen uitgerust met de modernste navigatieapparatuur, maar ondanks dat zijn vuurtorens nog steeds van grote waarde voor het hedendaagse verkeer op het water.

De Nederlandse kust wordt opgesierd met vijftien actieve vuurtorens. Ook in Egmond aan Zee staat een vuurtoren: Vuurtoren J.C.J. van Speijk. Het is een hele bijzondere vuurtoren, een vuurtoren die behoort tot één van de oudste, actieve vuurtorens van Nederland.

Geschiedenis

Omdat de zee bij Egmond zo verraderlijk is, werd in 1823 besloten om er twee vuurtorens te bouwen: de noordelijke toren en de zuidelijke toren. In 1833 werd daadwerkelijk met de bouw begonnen. Een jaar later in 1834 was de bouw gereed, werden lichtwachters aangesteld en werd het licht ontstoken.

In IJmuiden verrezen in 1876, na aanleg van het Noordzeekanaal, ook twee vuurtorens. Om onderscheid te maken tussen de vuurtorens van Egmond en IJmuiden werden de vuurtorens van Egmond voorzien van rode ruiten waardoor het uitgestraalde licht rood van kleur was.

In 1834 werd de noordelijke toren in Egmond aan Zee uitgekozen als het J.C.J. van Speijkmonument, ter ere van luitenant-ter-zee Jan van Speijk; vuurtoren J.C.J. van Speijk zag derhalve het levenslicht. De vuurtoren J.C.J. van Speijk is een rijksmonument. De bouw van de vuurtoren werd bekostigd met de opbrengsten van de veiling van de persoonlijke eigendommen van de bemanning, relikwieën en overblijfselen van de boot.

De vuurtoren J.C.J. van Speijk werd in 1891 voorzien van een draailicht. Het licht in de zuidelijke toren (op het Torensduin) werd in datzelfde jaar gedoofd en uiteindelijk in 1915 afgebroken. In 1922 kreeg de vuurtoren elektrisch licht waardoor het lichthuis verbouwd moest worden, de balustrade werd onder andere in beton gegoten. Het wachtlokaal werd in 1967 gebouwd.

Om schepen te waarschuwen voor gevaarlijke ondieptes aan de noordzijde van Egmond, is de noordzijde van het licht rood van kleur. Het licht wordt weer wit als de schepen uit de gevarenzone zijn.

Jan van Speijk

De in Amsterdam geboren Jan Carel Josephus van Speijk was een kanonneerbootcommandant ten tijde van de Belgische opstand. Van Speijk verwierf eeuwige roem door zichzelf op te offeren en zijn boot op te blazen waardoor deze niet in vijandelijke Belgische handen terecht zou komen tijdens de Belgische opstand. Naast van Speijk vonden hierbij vijfentwintig andere bemanningsleden de dood.

Deze daad heeft uiteindelijk voor een grote verering geleid voor van Speijk; het stoffelijk overschot werd bijgezet in de Nieuwe kerk in Amsterdam en de vuurtoren in Egmond aan Zee werd aldus naar hem vernoemd: vuurtoren J.C.J. van Speijk. Onder aan de vuurtoren is een monument ter ere van luitenant-ter-zee Jan van Speijk opgericht. Het is een soort graftombe. Daarnaast werd bij Koninklijk Besluit vastgelegd dat immer één van de schepen van de vaderlandse marine de naam van Speijk zal dragen. Op dit moment draagt een multi-purpose fregat van de Karel Doormanklasse de naam van Speijk: HMS Van Speijk (F828).